ROLAND LEUNE

Wolkenkarveel –

hou jij mijn hand vast wanneer

ik de oversteek waag?


Guy Vanden Broeck, uit “ergens onderweg”.

Hier verwoordt de auteur die met de dood wordt geconfronteerd, op indringende wijze de angst voor het heengaan en de bede om bijstand in die laatste momenten.

twee blauweregens

verstrengeld als geliefden

langs de blinde muur.

Die gezegende jaren

toch dat we samen waren.

Guy Vanden Broeck, uit “Ergens onderweg”.

Schitterende beeldspraak. Een natuurbeeld gecombineerd met het samenzijn der geliefden. Terzelfder tijd vertolkt deze tanka de weemoed om de vergankelijkheid waar ook de liefde niet tegen bestand is.

Langzaam wijkt de mist

en straalt de rijzende zon

alle grijsheid weg.

Fluitend loop ik door de tuin

en adem de lente in

Frans Terryn, uit “Bedauwde rozen”.

Visueel heel sterk. De auteur neemt de lezer mee de lente en de tuin in.

sneeuw dwarrelt neer

in het witte begijnhof –

stilte hoopt zich op

Willy Callens, uit “Een wolk breekt open”

Originele vondst die de haast onaardse stilte indringend weergeeft. Deze haiku maakt de stilte tastbaar en voelbaar.

openluchtconcert –

op elk koperinstrument

speelt de zomerzon

Willy Cuvelier, uit “Rode perzik”.

Schitterend (zowel letterlijk als figuurlijk). Origineel en poëtisch verwoord.

Ter gelegenheid van Wapenstilstand, 11 november

de stad ligt in puin

overal hoort men schreeuwen

overal is bloed

hedwig anna aerts

en nog, nog altijd

klinkt één geweer luider dan

een veld klaprozen

francine vander linden

zomergras

is alles wat rest van

soldatendromen

matsuo basho

RIET DE BAKKER

Zag ik een bloesem

die naar haar tak terugkeerde?

ach, ’t was een vlinder.

                                   Moritake

                                   uit de bundel: J.van Tooren  Haiku  Een jonge maan  pg.141

In deze eeuwenoude haiku lees ik het haikumoment, de verwondering die je zo raakt en die je dan probeert te verwoorden.

Uitgedoofde kaars –

in de kamer hangt een geur

van gestorven licht.

                                  Julien Tahon

Verrassend maar terecht dat Julien, de grote kyokadichter, met deze haiku ooit een internationale prijs won. Dat hier twee zintuigen – zien en ruiken – zo treffend verwoord worden en de associatie oproepen van waken bij een stervende.

in het grasveld

is een paadje gegroeid

van voetstappen

stormgekraakt

dwarsboomt hij de binnenweg

die ik wil nemen

wiegend in de wind

even voor het loslaten

paardenbloempluisjes

Deze drie haiku’s van mezelf zijn gegroeid uit haikumomenten, pure waarnemingen.

Bij het verwoorden worden ze zoveel meer, zoveel ruimer dan wat er staat.

MAGDA DE VALCK

Ik zou graag 3 haiku’s voorstellen van Jean-Marie Werrebrouck, lid, penningmeester en verslaggever van De Fluweelboom, bestuurslid van het Haiku-centrum Vlaanderen en redacteur van Vuursteen.

De eerste haiku komt uit “Zwijg stil” van april 2002

Nu ze gesnoeid zijn

maken de wilgen vuisten:

geweldloos verzet.

In het natuurbeeld van gesnoeide wilgen met hun knoestige uiteinden ziet en voelt de dichter de woede en de machteloosheid van iemand die geweld wordt aangedaan, maar zich niet kan verdedigen. Enkel het uiterlijk beeld, verraadt wat hij verder niet kan zeggen.

Deze haiku komt uit de bundel” Geen grote woorden” van april 2022

Met een veldboeket,

zo was het ooit begonnen –

in de kleuterklas.

De eerste prille liefde van een kleuter, die zich uit via een zelf geplukt veldboeket. Hoe mooi. De schrijver kijkt met heimwee terug op een langdurige vriendschap.

Ook deze haiku komt uit de bundel” Geen grote woorden” van april 2022

Elke avond weer,

met honderden tegelijk

te gast in de kruin

Deze haiku spreekt mij aan omdat hij mij herinnert aan verschillende momenten in mijn leven waarin de spreeuwen een blijvende indruk op mij hebben gemaakt.

De oudste herinnering dateert uit mijn kinderjaren van honderden luid zingende spreeuwen verzameld in de bomen net voor het St. Pietersstation in Gent.

De tweede herinnering dateert van een kerstreis naar Rome met een bezoek aan de Engelenburcht.

In de verte verscheen een zwarte wolk spreeuwen, die naderend steeds groter werd en in een prachtige dansbeweging langzaam daalde naar de bomen van het park errond.

De derde herinnering is een beeld vanuit mijn appartement. Maandenlang voerden bouwkranen hun dagelijks ballet uit. Maar bij valavond verzamelden grote groepen spreeuwen zich op hun stilstaande armen, tot één vogel het sein gaf en de ganse groep vertrok richting het Albertpark. De kranen zijn verdwenen en ook de spreeuwen zijn in mijn buurt nog zelden te zien. Jammer

De dichter is blijkbaar ook onder de indruk van het schouwspel dat die vogels hem boden.

LEON SCEVENELS

Eerste haiku.

Gras van de zomer!

van dappere krijgsmansdromen

bleef dit slechts over. (Bashō)

(in ‘Haiku Een jonge maan’ door J. van Tooren p.22 en p. 171)

Ik vond ergens de Japanse tekst:

夏草や兵共がゆめの跡

natsu-gusa ya / tsuwamono-domo-ga / yume no ato

wat letterlijk betekent

zomergras/ van soldaten/ droom overblijft

Het is duidelijk dat J. Van Tooren de 5-7-5 indeling ook in het Nederlands heeft nagestreefd, wat enigszins zwaar overkomt. Ik ken geen Japans maar op basis van de letterlijke betekenis zou ik eerder durven schrijven:

zomergrassen –

van krijgers blijft nog

enkel de droom

Deze haiku wijst m.i. naar de onzin van oorlogen met de talrijke, meestal jonge, doden waarbij vijanden van destijds na enkele tientallen jaren of eeuwen vrienden worden. Denk maar aan al die vreemde mogendheden die ons land in de loop der eeuwen hebben bezet en waarmee wij nu de beste vrienden zijn. Het is ook zo dat de menselijke conflicten slechts tijdelijk zijn in vergelijking met de tijdloosheid van de natuur. Daarom vind ik deze haiku van Bashō zo ontroerend.

Mijn eigen haiku’s in Vuursteen Herfst 2014 behandelden hetzelfde onderwerp.

de wapens zwijgen –

weer fluiten de vogels,

weer fluistert de wind

wapenstilstand –

voortaan bloeien de klaprozen

op bloedloze grond

Tweede haiku.

Op een dorre tak

is een kraai nog blijven zitten

in de herfstavond (Bashō)

(in ‘Haiku Een jonge maan’ door J. van Tooren p.245)

De Japanse tekst luidt:

かれ朶に烏のとまりけり秋の暮

kara eda ni/ karasu no tomari keri/ aki no kure

De vertaling door Willy Vande Walle in Vuursteen winter 1980 , geciteerd in ‘Oude emmer, verhoor mijn gebed’ door Ad Beenackers (p.7) lijkt mij toch beter:

Op een dorre tak

is een kraai neergestreken

in de herfstavond (Bashō)

Hoewel men in de herfst nog kan genieten van de kleurrijke bladeren aan de bomen wijzen herfstweer en -winden toch al naar het zich aankondigende koude en dode seizoen. De dorre (=dode) tak en de kraai verwijzen eveneens naar de dood.

Deze haiku vind ik goed omwille van zijn diepere filosofische betekenis.

Derde haiku.

Dikke huisjesslak,

ook jij, beklim de Fuji;

– maar langzaam, langzaam. (Issa)

(in ‘Haiku Een jonge maan’ door J. van Tooren p.121)

In het Japans klinkt dat zo:

蝸牛 そろそろ登れ 富士の山

Katatsuburi sorosoro nobore fuji no yama

Op https://www.takase.com/shop/japanese-scrolls-kakemono/haiku/issa-snail-ever-so-slowly-climb-mt-fuji-katatsuburi-sorosoro-nobore-fuji-no-yama/ vindt men de vertaling van deze woorden:

1) 蝸牛 (katatsuburi) means “snail”

2) そろそろ (sorosoro) means “gradually; steadily; slowly; soon”.

3) 登れ (nobore) is the imperative form “Climb!” of the verb 登る (noboru) meaning “to climb”.

4) 富士の山 (fuji no yama) means Mt. Fuji.

Ik begrijp niet waarom J. van Tooren van deze slak een dikke huisjesslak maakt; waarschijnlijk om andermaal aan de vijf lettergrepen te geraken. Ware het niet krachtiger te schrijven, waarbij tevens de ‘pointe’ van de oorspronkelijke versie geëerbiedigd wordt:

Slakje,

beklim langzaam, langzaam

de Fuji

Wat de betekenis betreft is het duidelijk dat Issa bedoelt dat zelfs het nietigste wezen een hoger doel kan bereiken, maar dan op eigen tempo als men maar volhardt in het nastreven van het doel dat men zich gesteld heeft. Een optimistische haiku!

RÉGINE DENDOOVEN

Hanne Hansen (Hi Haiku, Denmark 2013)

sitting by the lake
wrapped in thick woollen blankets
talking politics

zitten bij het meer
in dikke wollen dekens gewikkeld
praten over politiek

Goed ingeduffeld in een rustige romantische omgeving en zo maar wat praten.  Toch heel erg verbazend dat het over politiek gaat.
Het klinkt minder verbazend wanneer ze schrijft wie haar dochter is: Margrethe Vestager, Eurocommissaris voor Mededinging.

Maria De Bie – Meeus

Grijze mistslierten
hangen laag over het veld –
gevuld met stilte.

Een natuurhaiku. Een mooie dag wordt het niet, en toch zit er schoonheid in verborgen.

Willy Cuvelier

Ingeplant nu
in een residentiewijk,
het veldkapelletje.

De natuur en landbouwgrond moeten wijken in ons dichtbevolkte land. Een relict mocht blijven; een heimwee naar de volksdevotie.

Lieve Mignon

de deur op een kier
langs de zonnestraal
springen stofjes binnen

Je niet nerveus maken wanneer je die vervelende stofdeeltjes ziet binnenkomen. Kijk ernaar met andere ogen: Hoe leuk de dans van stofjes in de zon.

Marleen Schook

appelpluk
alleen hun handen spreken
dezelfde taal

Diep geraakt ben ik bij het lezen en herlezen van deze haiku.  Seizoenarbeiders uit zo veel verschillende landen komen hier de appels oogsten. Hun talen zijn zo verschillend dat ze nauwelijks met elkaar kunnen praten. Ze weten enkel wat hun taak is. Via hun handen proberen ze met elkaar te praten, een ander communicatiemiddel hebben ze niet.

WILLY CUVELIER

Bashō

Octopus in de val –

van korte duur is zijn droom

onder de zomermaan.

Met de zomermaan bedoelt de dichter midzomernacht. Hij associeert het korte ervan met de korte droom van de octopus die niet weet dat hij gevangen zit in een kruik die bij het aanbreken van de dag zal opgehaald worden.

Chiyo-ni

Voor ze non werd, stierf haar echtgenoot en korte tijd later haar zoontje. In zijn korte leven ging het jongetje graag op jacht naar libellen. Enkele dagen na zijn dood schreef Chiyo de volgende haiku:

Libellenvanger,

hoever toch zou je nu

vandaag gegaan zijn? 

Hubert De Splenter

Geruisloos trillend

een broze waterjuffer –

plots daar en weer weg.

Chisoku

De waterjuffer –

haar gezicht is niet meer

dan grote ogen.   

Issa

Mep niet naar die vlieg!

Ze wringt haar handen,

ze wrijft haar voeten.   

GUIDO DE PELSMAEKER

oude paardenstal –
de dakgoot vastgebonden
met een spinnendraad

Eerste prijs van de haikuwedstrijd ‘In ’t Stille Weg 2022’ (Festival van het maankonijn) georganiseerd door het haikutijdschrift ‘YA’ én de B&B in Kemmel. Hierbij de eerste haiku uit mijn winnende haik-suite. Ik hou van deze haiku, door zijn nostalgisch en landelijk karakter.

the blossom thief
blows the scent of heaven
around

de bloesemdief
blaast de geur van de hemel
in het rond

Geselecteerde haiku van mij in ‘The Haiku Foundation’ (Winchester VS). Ik voel mij in mijn nopjes, als ik nieuwe woorden kan uitvinden en deze dan in haiku’s kan gebruiken, zoals bijvoorbeeld: ‘bloesemdief’!

koude lentenacht –
op de parking
dampen ramen aan

Verschenen in het haikutijdschrift ‘Vuursteen – lente 2022’, in de rubriek: ‘Tegen het licht gehouden (bespreking door Joanne van Helvoort). Tevens gepubliceerd in het Japans, in het haikutijdschrift ‘GESHI’ in Hokkaido (Japan) Over deze haiku schrijft Joanne van Helvoort het volgende: “Dit is een duidelijk en eenvoudig beeld dat in eenvoudige woorden beschreven wordt, zonder spitsvondigheden, woordspelingen of grappigdoenerij. Doordat de schrijver zich beperkt tot het weergeven van dat eenvoudige  beeld, zonder dat te kleuren met wat hijzelf denkt, ontstaat er ruimte die door de lezer ingevuld kan worden met een eigen interpretatie.  Op deze manier betrek je de lezer bij de haiku, ga je als het ware samen schrijven.“

het kleine meisje,
neemt een purperen stift mee –
de heide kleuren

Eén van mijn drie haiku’s die in de Nederlandstalige bloemlezing: ‘Achter mijn rug hobbelt haar stemmetje mee’ verscheen. Driehonderd prachtige haiku’s over kinderen, samengebracht door Luc Barbé én uitgegeven bij SKRIBIS. (https://www.facebook.com/barbe.luc.5). Deze haiku werd ook geselecteerd (in het Engels) in ‘The Haiku Foundation’!(https://thehaikufoundation.org/)

lost –
a forester shows me the way
with his toothpick

verdwaald –
een boswachter wijst mij de weg
met zijn tandenstoker

Deze haiku werd uitverkozen (in het Engels) in ‘The Haiku Foundation’! Daar ik twintig jaar wandelleider was van ‘Wandelweekends De Godasser’, is dit een plezante herinnering hieraan…

ELS KOOYMAN

Chiyo-ni

helder water
het heeft geen achterzijde
ook geen voorzijde 

Wat een diepte, en wat een wijsheid! Gewoon helder water…. Het vertelt zo veel.

Marianne Kiauta-Brink

zelfs nu het regent
is er niet één die omkijkt
zonnebloemgezichtjes 

De tegengesteldheid: regen en zon (in de zonnebloemen). Maar wat een vrolijk gegeven: die gezichtjes – ze zijn er wel, maar de regen deert hen niet. Of zijn het de mensen die niet omkijken naar de zonnebloemen?!

Lieve Van Kerkhove

in de zilverkast
het lege pillendoosje
vol emoties 

Deze haiku heb ik al heel lang een prachtige haiku gevonden. Het doosje is leeg, maar al die emoties die er aan verbonden zijn…. Het is zo herkenbaar! En ook zo voelbaar!

Willy Cuvelier

het zachte tikken
van de witte blindenstok
onder de bloesems 

Wat deze haiku allemaal vertelt in drie regels. Wat een zeggingskracht! Het tikken, een boodschap in morse, een weg zoeken in een donker zijn. En dan de bloesems, misschien beseft de blinde persoon dat zelfs niet….

Els Kooyman

een bloesemtakje
het hele universum
in een glas water

Deze haiku vind ik zelf heel eenvoudig. Het leek te simpel voor mij. Mensen zeiden dat het zo mooi is, omdat het heel eenvoudig is. In die eenvoud zit misschien ook de diepte: wat een bloesemtakje kan zeggen…

LUC LAMBRECHT

DietmarTauchner (in Noise of our origin / Rauschen unseres Ursprungs)

tattooed man
in his eyes
the true story

tätowierter Mann
in seinen Augen
die wahre Geschichte

getatoeëerde man
in zijn ogen
het ware verhaal

Jim Kacian (in Long after  – An enquiry into greaf)

swallowflight …
looking out the window
long after

zwaluwvlucht …
nog naar buiten kijken
lang nadien

Ferre Denis

Het betonnen paaltje
in de parkeergarage –
ik hoorde het staan.

Bart Mesotten (1923-2012) (op zijn gedenksteen in Averbode)

wij schuiven voorbij
de muren en de bomen
krijgen andere mensen

Max Verhart (1923-2018)

de grote leegte
van het heelal staat roerloos
achter de ramen

MARIA DE BIE – MEEUS

Met nieuwe laarsjes
over de wolken lopen
dwars door de plassen.

Gekozen omdat deze haiku een prijs behaalde in Japan (dank aan Willy  Cuvelier voor de vertaling).

Hoe donker de dreef
alleen de dode boom
laat stukjes hemel zien. 

Winnende haiku van de tweejaarlijkse wedstrijd haikudag Antwerpen.

Voetje voor voetje
vertellen oude vrienden
jeugdavonturen.

Winnende haiku wedstrijd Nederland.

Het kleine meisje
op mama´s hoge hakken
bekijft haar poppen.

Een van mijn eerste haiku´s die mijn dochter gebruikte voor mijn debuut bundeltje “op mama´s hoge hakken”.  Die bundel werd door haar ontworpen.